در "ريفيفي" دزدان حرف نمي‌زنند / به بهانه پخش فيلمي از ژول داسن در سينما چهار

"ريفيفي" از چند جهت مورد توجه مخاطبان و نويسندگان سينمايي قرار مي گيرد. نخست اينكه شيوه ابتكاري كارگردان در طراحي و اجراي سرقت به اندازه اي بديع است كه در سال هاي بعد به شكل هاي مختلف مورد استفاده سينماگران قرار مي گيرد. به خصوص اينكه در سكانس دزدي يكي از سارقان اشتباهي مرتكب مي شود كه همين مساله باعث ايجاد دردسر و لو رفتن كل نقشه و در نهايت كشته شدن دزدها مي شود. ديگر اينكه فيلم هاي فرانسوي و ايتاليايي به استفاده از كلام و ديالوگ زياد در داستان شهرت دارند و به نوعي كلام اساس آثار سينمايي اين كشورها را تشكيل مي دهد. اما در اين فيلم بازيگران اصلي از نيمه هاي داستان كاملا سكوت مي كنند و اين سكوت در سكانس هاي بعدي نيز ادامه مي يابد. چنانكه در نيمه پاياني فيلم كمتر از 20 ديالوگ بين بازيگران رد و بدل مي شود. اين سكوت شرايطي را فراهم مي آورد كه كارگردان بيشتر به سمت تصويري كردن فيلم خود پيش برود.

اين فيلم يك ويژگي مهم ديگر هم دارد. در فيلم هايي كه طي دهه 40 و 50 در اروپا و امريكا ساخته مي شد، معمولا شيوه پرداخت و نگاه سازنده اثر به دزدان و سارقان نگاهي ترحم آميز و حتي حق به جانب بوده است. يعني كارگردان ها كمتر به نكوهش دزدي مي پرداختند و مشكلات اقتصادي و محروميت هاي اجتماعي دليل موجهي براي روي آوردن سارقان به كارهاي خلاف محسوب مي شد. اما در اين فيلم كارگردان نه تنها به سرزنش دزدان مي پردازد و در ديالوگ هايي كه همسر جو به او مي گويد اين عمل را به شدت محكوم مي كند، بلكه در پايان اثر هم دزدان به نتيجه نمي رسند و پول ها در اختيار پليس قرار مي گيرد و تمام مجرمان به مجازات مي رسند.

فيلمنامه اين اثر نوشته مشترك رنه ويلر، آگوست لو برتون و ژول داسن است كه در مدت زمان 115 دقيقه ارائه شده كه البته از تلويزيون ايران حدود90 دقيقه آن پخش شد. داستان اين فيلم درباره جو و ماريو است كه تصميم مي گيرند از جواهرفروشي بسيار مشهوري دزدي كنند تا مشكلات مالي شان را مرتفع سازند. آنها براي اين منظور به سراغ توني مي روند كه از دوستان قديمي آنها و دزدي سابقه دار است تا بتوانند تيم حرفه اي تشكيل بدهند. توني به شرطي حاضر به همكاري است كه به سراغ گاوصندوق اصلي جواهر فروشي بروند. آنها از يك متخصص باز كردن گاوصندوق به نام سزار استفاده مي كنند و دزدي با موفقيت انجام مي شود. اما رِمي و پير گروتر كه از دشمنان قديمي توني هستند براي گرفتن جواهرات و آزار وي اقدام مي كنند. اين مساله موجب كشته شدن ماريو و نامزدش به خاطر لو دادن سزار مي شود. توني هم سزار را به خاطر خيانتش مي كشد و براي نجات پسر جو، گروترها را مي كشد و خودش هم در آخرين لحظه رسيدن به خانه جو كشته مي شود.

ژان سروايس، كارل مونر، رابرت مانوئل، ژول داسن، مري سابور، ژانين دارسي، كلود سيلوين، مارسل لوپو، پير گراس و رابرت حسين بازيگران اصلي اين فيلم را تشكيل مي دهند. ژول داسن در فيلم نقش سزار را بازي مي كند و بازيگرداني و بازيگري را توامان عهده دار مي شود. نكته جالب توجه اينكه بازي ها در قسمت هايي كه كارگردان حضور دارد از جلوه و عمق بيشتري برخوردار است و به نظر مي رسد تعامل كارگردان در بيرون و هنگام ضبط سكانس ها تاثير بيشتري بر نقش پردازان حرفه اي اثر دارد.

"ريفيفي" برنده جايزه بهترين كارگردان از جشنواره كن در سال 1955 شد اما با آنكه نامزدي دريافت نخل طلا را به دست آورد از دريافت آن بازماند. همچنين اين فيلم جايزه صنف منتقدان سينمايي فرانسه در سال 1956 را به خود اختصاص داد و 45 سال بعد يعني در سال 2000 در بازنگري دوره اي كه به وسيله انجمن منتقدان نيويورك به فيلم هاي شاخص تاريخ سينما صورت مي گيرد، جايزه ويژه را از آن خود كرد.

فيلم سينمايي "ريفيفي" به كارگرداني ژول داسن جمعه 2 تير در قالب برنامه سينما چهار از شبكه چهار سيما پخش شد.